گیج جوشکاری – انواع آن و کاربرد آنها – آموزش نحوه کار کردن با آن

گیج جوشکاری – انواع آن و کاربرد آنها – آموزش نحوه کار کردن با گیج جوشکاری

در دنیای جوشکاری، دقت در اندازه گیری و کنترل کیفیت جوش اهمیت بسیار بالایی دارد. یکی از ابزارهای کلیدی که برای بررسی و ارزیابی کیفیت جوش مورد استفاده قرار می گیرد، گیج جوشکاری (Welding Gauge) است.
در این مقاله به طور کامل با گیج جوشکاری، انواع مختلف آن، کاربردها و روش کار با گیج جوشکاری آشنا می شویم. اگر در صنعت فلزکاری، سازه های فولادی، خطوط لوله یا صنایع خودروسازی فعالیت دارید، شناخت این ابزار برای شما ضروری است.

گیج جوشکاری چیست؟

گیج جوشکاری ابزاری دقیق و فلزی است که برای اندازه گیری ابعاد مختلف جوش مانند ضخامت، عمق، زاویه و اندازه گرده جوش استفاده می شود.
هدف اصلی استفاده از گیج جوشکاری، کنترل کیفیت و انطباق جوش با استانداردهای بین المللی مانند AWS، ASME و ISO است.

در واقع، گیج جوشکاری به جوشکار یا بازرس کمک می کند تا اطمینان یابد که جوش از نظر ابعاد و ظواهر، مطابق با مشخصات طراحی و نقشه فنی اجرا شده است.

چرا استفاده از گیج جوشکاری مهم است؟

• جلوگیری از ایجاد عیوب جوشکاری مانند بیش جوش، کم جوش یا نفوذ ناقص
• اطمینان از استحکام و دوام اتصال
• صرفه جویی در زمان و هزینه با کاهش دوباره کاری ها
• افزایش کیفیت پروژه و انطباق با استانداردهای بازرسی صنعتی

در پروژه های حساس مانند خطوط لوله گاز، پتروشیمی، سازه های فولادی و مخازن تحت فشار، بدون استفاده از گیج جوشکاری، هیچ جوشی تأیید نمی شود.

انواع گیج جوشکاری

گیج های جوشکاری بر اساس نوع اندازه گیری، دقت و کاربرد، انواع مختلفی دارند. در ادامه، پرکاربردترین انواع گیج جوشکاری را بررسی می کنیم:

۱. گیج جوشکاری فیلت (Fillet Weld Gauge)

یکی از متداول ترین انواع گیج ها است که برای اندازه گیری اندازه گرده جوش گوشه ای (Fillet Weld) استفاده می شود.
با این ابزار، می توان زاویه و ارتفاع گرده جوش را در گوشه ها یا محل اتصال دو قطعه سنجید.

🔹 کاربرد: سازه های فلزی، اسکلت ساختمان، تانک ها و مخازن فلزی

۲. گیج جوشکاری AWS (Hi-Lo Gauge)

این نوع گیج مطابق با استاندارد AWS طراحی شده و برای اندازه گیری چندین پارامتر به کار می رود؛ از جمله:

• میزان نفوذ ناقص (Hi-Lo) در لوله ها
• اندازه گرده جوش
• فاصله دهانه ریشه
• ضخامت و ارتفاع اضافی جوش

🔹 کاربرد: خطوط لوله گاز، نفت و پتروشیمی

۳. گیج جوشکاری Bridge Cam (یا Cam Gauge)

گیجی چندمنظوره است که برای اندازه گیری زاویه پخ، ارتفاع جوش، اندازه ریشه و گرده جوش استفاده می شود.
این مدل از فولاد ضد زنگ ساخته شده و دارای دقت بسیار بالاست.

🔹 ویژگی ها:

• مجهز به درجه بندی میلی متری و اینچی
• قابل تنظیم و قفل دار برای اندازه گیری دقیق

🔹 کاربرد: صنایع نفت و گاز، صنایع دریایی، اسکلت های فلزی سنگین

۴. گیج جوشکاری Pipe Pit Gauge (گیج اندازه گیری خوردگی لوله)

این نوع برای اندازه گیری میزان خوردگی سطح لوله ها و صفحات فلزی به کار می رود.
در بازرسی دوره ای خطوط انتقال و مخازن، استفاده از این گیج ضروری است.

🔹 کاربرد: خطوط لوله، صنایع نفت، گاز و پالایشگاه ها

۵. گیج جوشکاری Under Cut Gauge

برای اندازه گیری عمق بریدگی در کناره جوش (Under Cut) به کار می رود.
این عیب یکی از مهم ترین ایرادات در ظاهر جوش است و باید دقیق کنترل شود.

🔹 کاربرد: بازرسی نهایی سازه های فلزی و اتصالات حساس

کاربرد گیج جوشکاری در صنایع مختلف

گیج جوشکاری ابزاری تخصصی است که در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می گیرد:

خرید گیج جوشکاری

لیست قیمت انواع گیج جوشکاری

آموزش نحوه کار کردن با گیج جوشکاری

برای استفاده صحیح از گیج جوشکاری باید با اجزای آن آشنا باشید. هر گیج معمولاً از چند بخش اصلی مانند بدنه اصلی، اسلاید مدرج، خط مبنا و پیچ قفل کننده تشکیل شده است.

در ادامه مراحل کار را گام به گام توضیح می دهیم:

گام ۱: انتخاب نوع مناسب گیج

بسته به نوع جوش (گوشه ای، لوله ای، یا شیاری) باید از گیج مخصوص همان نوع استفاده کنید.
مثلاً برای لوله ها از گیج AWS Hi-Lo و برای سازه ها از Fillet Gauge استفاده می شود.

گام ۲: تمیز کردن سطح جوش

قبل از اندازه گیری، سطح جوش را از گرد و غبار، سرباره و چربی تمیز کنید تا قرائت دقیق به دست آید.

گام ۳: قرار دادن گیج روی محل جوش

گیج را روی محل جوش قرار دهید به طوری که شاخص یا تیغه آن به سطح جوش مماس شود. سپس اسلاید متحرک را به گونه ای تنظیم کنید که میزان ارتفاع یا زاویه دقیق مشخص شود.

گام ۴: قرائت عدد

اعداد روی مقیاس میلی متری یا اینچی خوانده می شوند. هرگونه انحراف از مقدار مجاز در نقشه فنی، نشان دهنده نیاز به اصلاح یا دوباره کاری جوش است.

گام ۵: ثبت و گزارش

در بازرسی های صنعتی، مقادیر اندازه گیری شده باید در فرم بازرسی ثبت شوند تا مدارک کیفی پروژه تکمیل گردد.

نکات مهم هنگام استفاده از گیج جوشکاری

• گیج را درون جعبه فلزی یا کیف محافظ نگهداری کنید تا دچار زنگ زدگی نشود.
• پس از هر استفاده، سطح آن را با پارچه خشک و تمیز پاک کنید.
• از ضربه یا فشار زیاد روی گیج خودداری کنید.
• دقت کنید که خط مبنا و درجه بندی ها سالم و خوانا باشند.
• در صورت نیاز، گیج را به صورت دوره ای کالیبره کنید تا دقت اندازه گیری حفظ شود.

چگونه گیج جوشکاری مناسب انتخاب کنیم؟

برای انتخاب بهترین گیج جوشکاری باید به چند عامل توجه کنید:

1. نوع جوش و پروژه
   جوشکاری لوله، سازه یا قطعه کوچک هرکدام گیج مخصوص خود را دارند.
2. دقت مورد نیاز
   در پروژه های حساس، گیج Bridge Cam یا AWS گزینه بهتری است.
3. جنس بدنه
   گیج های استیل ضدزنگ دوام و دقت بیشتری دارند.
4. قابلیت اندازه گیری چندمنظوره
   اگر نیاز به اندازه گیری پارامترهای مختلف دارید، گیج های چندکاره انتخاب بهتری هستند.

قیمت گیج جوشکاری در بازار ایران

قیمت گیج جوشکاری بسته به نوع، برند و کشور سازنده متفاوت است.
به طور میانگین:

• گیج فیلت ساده: بین ۴۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان
• گیج AWS: حدود ۱ تا ۱.۵ میلیون تومان
• گیج Bridge Cam استیل: بین ۲ تا ۳ میلیون تومان

برندهای محبوب شامل INSIZE، Mitutoyo، G.A.L و Blue Star هستند.

جمع بندی نهایی

گیج جوشکاری یکی از مهم ترین ابزارهای کنترل کیفیت در صنعت جوشکاری است.
این ابزار با دقت بالا، امکان اندازه گیری پارامترهای حیاتی مانند ضخامت، زاویه، ارتفاع و نفوذ جوش را فراهم می کند. شناخت انواع گیج جوشکاری و کاربرد آنها، همچنین یادگیری آموزش نحوه کار کردن با گیج جوشکاری، به هر جوشکار یا بازرس کمک می کند تا کیفیت کار خود را به سطح استاندارد جهانی برساند.

بنابراین، اگر در حوزه جوشکاری فعالیت دارید، حتماً از گیج جوشکاری استاندارد استفاده کنید تا از بروز خطا، دوباره کاری و مشکلات فنی جلوگیری شود.