در این مقاله قصد داریم انواع روش های تست جوش مخرب و غیر مخرب را بیان کرده و توضیح دهیم، همچنین این روش ها را باهم مقایسه کرده و کاربرد هر کدام را بیان می کنیم.
جوش یکی از مهمترین فرآیندهای تولید در صنایع مختلف است. برای اطمینان از کیفیت جوش، لازم است که جوشها به طور دقیق تست شوند. تست جوش، فرآیندی است که برای شناسایی و ارزیابی عیوب جوش انجام میشود.
روشهای مختلفی برای تست جوش وجود دارد. هر یک از این روشها، مزایا و معایبی دارند و برای کاربردهای خاصی مناسب هستند.
در این مقاله، به انواع روشهای تست جوش و مزایا و معایب هر یک از این روشها میپردازیم. همچنین، روشهای تست جوش با اسپری PT و اسپری MT را به طور کامل توضیح میدهیم.
روشهای تست جوش
روشهای تست جوش را میتوان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
- روشهای تست غیر مخرب (NDT): این روشها، هیچ گونه آسیبی به جوش وارد نمیکنند.
- روشهای تست مخرب (DT): این روشها، باعث آسیب به جوش میشوند.
روشهای تست غیر مخرب
روشهای تست غیر مخرب، یکی از رایجترین روشهای تست جوش هستند. این روشها، مزایای زیادی دارند، از جمله:
- ایمن هستند و هیچ گونه آسیبی به جوش وارد نمیکنند.
- سرعت بالایی دارند.
- هزینه نسبتاً کمی دارند.
برخی از مهمترین روشهای تست غیر مخرب جوش عبارتند از:
- تست چشمی: این روش، سادهترین روش تست جوش است. در این روش، جوش به صورت چشمی بررسی میشود تا از عدم وجود عیوب سطحی مانند ترک، تخلخل و ناهمواری اطمینان حاصل شود.
- تست جوش مایع نافذ (PT) : در این روش، از یک مایع رنگی یا فلورسنت استفاده میشود. مایع نافذ، از طریق عیوب سطحی جوش نفوذ میکند و پس از خشک شدن، با استفاده از یک آشکارساز، عیوب جوش مشخص میشوند.
- تست جریان مغناطیسی (MT): در این روش، از یک میدان مغناطیسی استفاده میشود. میدان مغناطیسی، در اطراف عیوب جوش ایجاد میشود و این عیوب را میتوان با استفاده از یک آشکارساز، شناسایی کرد.
- تست رادیوگرافی (RT): در این روش، از اشعه ایکس یا اشعه گاما استفاده میشود. اشعه ایکس یا گاما، از طریق جوش عبور میکند و عیوب جوش را میتوان با استفاده از یک فیلم یا صفحه حساس به اشعه، شناسایی کرد.
- تست التراسونیک (UT): در این روش، از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده میشود. امواج صوتی، از طریق جوش عبور میکنند و عیوب جوش را میتوان با استفاده از یک آشکارساز، شناسایی کرد.
روشهای تست جوش مخرب
روشهای تست مخرب، در مواردی که سایر روشهای تست غیر مخرب قادر به شناسایی عیوب جوش نیستند، استفاده میشوند. این روشها، معایبی نیز دارند، از جمله:
- باعث آسیب به جوش میشوند.
- سرعت پایینی دارند.
- هزینه نسبتاً بالایی دارند.
برخی از مهمترین روشهای تست مخرب جوش عبارتند از:
- تست چکش زنی: در این روش، از یک چکش برای بررسی جوش استفاده میشود. اگر جوش دارای عیوب باشد، صدای خاصی هنگام چکش زنی تولید میشود.
- تست خراش: در این روش، از یک جسم تیز برای خراش دادن جوش استفاده میشود. اگر جوش دارای عیوب باشد، ترک یا تخلخلی در سطح جوش ایجاد میشود.
- تست کشش: در این روش، نمونه جوش تحت کشش قرار میگیرد و مقاومت آن در برابر کشش بررسی میشود. اگر جوش دارای عیوب باشد، مقاومت آن در برابر کشش کاهش مییابد.
- تست ضربه: در این روش، نمونه جوش تحت ضربه قرار میگیرد و مقاومت آن در برابر ضربه بررسی میشود. اگر جوش دارای عیوب باشد، مقاومت آن در برابر ضربه کاهش مییابد.
تست مایع نافذ (PT)
تست مایع نافذ، یکی از رایجترین روشهای تست جوش است. این روش، برای شناسایی عیوب سطحی جوش مانند ترک، تخلخل و ناهمواری استفاده میشود.
در این روش، ابتدا سطح جوش تمیز و خشک میشود. سپس، مایع نافذ، روی سطح جوش اسپری میشود. مایع نافذ، از طریق عیوب سطحی جوش نفوذ میکند. پس از خشک شدن مایع نافذ، روی سطح جوش، آشکارساز مایع نافذ قرار میگیرد. آشکارساز مایع نافذ، عیوب سطحی جوش را که با مایع نافذ پر شدهاند، نشان میدهد.
مزایا و معایب تست مایع نافذ (تست جوش pt) عبارتند از:
مزایا:
ایمن و غیر مخرب است.
سرعت بالایی دارد.
هزینه نسبتاً کمی دارد.
معایب:
فقط قادر به شناسایی عیوب سطحی جوش است.
در برخی از موارد، ممکن است عیوب سطحی جوش به طور کامل با مایع نافذ پر نشوند و قابل شناسایی نباشند.
تست جریان مغناطیسی (MT)
تست جریان مغناطیسی، برای شناسایی عیوب سطحی و زیر سطحی جوش مانند ترک، تخلخل و ناهمواری استفاده میشود.
در این روش، ابتدا سطح جوش تمیز و خشک میشود. سپس، یک میدان مغناطیسی بر روی سطح جوش اعمال میشود. میدان مغناطیسی، در اطراف عیوب جوش تضعیف میشود. این تضعیف میدان مغناطیسی را میتوان با استفاده از یک آشکارساز، شناسایی کرد.
مزایا و معایب تست جریان مغناطیسی عبارتند از:
مزایا:
- قادر به شناسایی عیوب سطحی و زیر سطحی جوش است.
- سرعت بالایی دارد.
معایب:
- در برخی از موارد، ممکن است عیوب جوش به طور کامل شناسایی نشوند.
- در جوشهایی که از مواد غیر مغناطیسی استفاده شده است، قابل استفاده نیست.
تست رادیوگرافی (RT)
تست رادیوگرافی، برای شناسایی عیوب سطحی و زیر سطحی جوش مانند ترک، تخلخل و ناهمواری استفاده میشود.
در این روش، از اشعه ایکس یا اشعه گاما استفاده میشود. اشعه ایکس یا گاما، از طریق جوش عبور میکند. عیوب جوش، اشعه ایکس یا گاما را جذب میکنند. این جذب اشعه ایکس یا گاما را میتوان با استفاده از یک فیلم یا صفحه حساس به اشعه، شناسایی کرد.
مزایا و معایب تست رادیوگرافی عبارتند از:
مزایا:
- قادر به شناسایی عیوب سطحی و زیر سطحی جوش است.
- دقیق است.
معایب:
خطرناک است.
هزینه نسبتاً بالایی دارد.
سرعت پایینی دارد.
تست التراسونیک (UT)
تست التراسونیک، برای شناسایی عیوب سطحی و زیر سطحی جوش مانند ترک، تخلخل و ناهمواری استفاده میشود.
در این روش، از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده میشود. امواج صوتی، از طریق جوش عبور میکنند. عیوب جوش، امواج صوتی را منعکس میکنند. این بازتاب امواج صوتی را میتوان با استفاده از یک آشکارساز، شناسایی کرد.
مزایا و معایب تست التراسونیک عبارتند از:
مزایا:
قادر به شناسایی عیوب سطحی و زیر سطحی جوش است.
دقیق است.
ایمن است.
معایب:
سرعت پایینی دارد.
هزینه نسبتاً بالایی دارد.
تست مایع نافذ (PT)
ایمن و غیر مخرب است.
سرعت بالایی دارد.
هزینه نسبتاً کمی دارد.
فقط قادر به شناسایی عیوب سطحی جوش است.
در برخی از موارد، ممکن است عیوب سطحی جوش به طور کامل با مایع نافذ پر نشوند و قابل شناسایی نباشند.
تست جریان مغناطیسی (MT)
قادر به شناسایی عیوب سطحی و زیر سطحی جوش است.
سرعت بالایی دارد.
در برخی از موارد، ممکن است عیوب جوش به طور کامل شناسایی نشوند.
در جوشهایی که از مواد غیر مغناطیسی استفاده شده است، قابل استفاده نیست.
تست رادیوگرافی (RT)
قادر به شناسایی عیوب سطحی و زیر سطحی جوش است.
دقیق است.
خطرناک است.
هزینه نسبتاً بالایی دارد.
سرعت پایینی دارد.
تست التراسونیک (UT)
قادر به شناسایی عیوب سطحی و زیر سطحی جوش است.
دقیق است.
ایمن است.
سرعت پایینی دارد.
هزینه نسبتاً بالایی دارد.
انتخاب روش تست جوش
روش تست جوش مناسب، باید با توجه به عوامل مختلفی مانند نوع جوش، اندازه جوش، مواد جوشکاری و کاربرد جوش، انتخاب شود. در برخی از موارد، ممکن است لازم باشد از ترکیبی از روشهای مختلف تست جوش استفاده شود تا اطمینان حاصل شود که تمام عیوب جوش شناسایی میشوند.
در مجموع، روشهای تست غیر مخرب، به دلیل مزایایی مانند ایمنی، سرعت و هزینه کم، در اغلب موارد، روشهای ترجیحی برای تست جوش هستند. با این حال، در برخی از موارد، ممکن است لازم باشد از روشهای تست مخرب استفاده شود تا عیوب جوش به طور دقیق شناسایی شوند.